صــــلاح الـــدّین.نــت پایگاه اینترنتی عبدالعزیزسلیمی (نویسنده و مترجم)
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمد لله رب العالمین، والصلاه والسلام على سیدنا محمد وعلى آله وصحبه أجمعین، ومن تبعهم بإحسان إلى یوم الدین. وبعد
بیانیه پایانی کنگره پنجم (اتحادیه جهانی عالمان مسلمان)
استانبول: ۱۲ تا ۱۷ آبان ۱۳۹۷ش ۲۵ الی ۲۹ صفر ۱۴۴۰ق
مترجم: عبدالعزیزسلیمی
نشست افتتاحیه با قرائت آیاتی از قرآن کریم آغاز شد، پس از آن جلسات کنگره با سخنان آغازین دکترعلی محی الدین قره داغی دبیر کل اتحادیه علما ادامه یافت، ایشان در سخنان خود از دولت، مردم ، رئیس جمهور ترکیه، شهردار و مدیریت کلانشهر استانبول بخاطر میزبانی این دوره از کنگره تشکر کرد، و از شرکت کنندگان بخاطر تحمل سختی مسافرت، و تمامی کسانی که در برگزاری این کنگره مشارکت داشتند تشکر نمود.
همچنین ایشان در لابلای سخنان خود بر روی مهمترین دستاوردهای اتحادیه علما و سیاست های آن در تقویت و گسترش رویکرد اعتدال، همزیستی مسالمت آمیز، همگرایی و فراخوانی به دین خداوند تأکید ورزید؛ ایشان در سخنان خود در ارتباط با چالش های داخلی و خارجی فراروی جهان اسلام توضیحاتی ارائه کرد، و توصیه هایی را خطاب به امت اسلامی، رهبران، عالمان و دانشمندان بیان کرد و و سخنانش را با توضیحاتی در باره محورهای کنگره جانبی (اصلاح ومصالحه) به پایان برد.
استاد سالم جفری وزیر پیشین امور اجتماعی اندونزی نیز به نمایندگی از سوی عالمان و دانشمندان شرکت کننده در کنگره، نقش اتحادیه علما در خدمت به جهان اسلام را مورد ستایش قرار داد.
پس از آن استاد دکتر یوسف قرضاوی رئیس سابق اتحادیه جهانی عالمان مسلمان با ایراد بیاناتی فراگیر در باره چگونگی شکل گیری اتحادیه علما، تاریخچه، نقش و اهمیت آن سخن گفت، و به شرکت کنندگان توصیه نمود که که از هیچ تلاشی برای همکاری با اتحادیه و کمیته مرکزی آن جهت عملیاتی نمودن برنامه های آن کوتاهی نورزند.
استاد دکتر قرضاوی سخنان خود را با تشکر و تقدیر از جناب رجب طیب اردوغان رئیس جمهور، ملت و دولت بزرگ ترکیه به پایان برد.
سپس استاد مولود…. شهردار استانبول به ایراد سخنرانی پرداخت، او در سخنانش به نقش و اهمیت جایگاه علما اشاره نمود، و بر روی این موضوع تأکید کرد که دولت و ملت ترکیه بردوام نه تنها در کنار ملت ها و اقلیت های تحت ستم و مسائل و مشکلات امت اسلامی، بلکه حامی خواسته های دادگرانه دیگر ملت های جهان خواهد بود.
همچنین حاضران در کنگره شنونده گزارش کلی کمیته مرکزی در رابطه با فعالیت های چهار سال گذشته اتحادیه علما توسط دکترعلی قره داغی بودند.
پس از بحث و بررسی همه جانبه و اظهار نظر جمعی از حاضران، گزارش فعالیت ها مورد تأیید کنگره قرار گرفت، و از کمیته مرکزی اتحادیه تقدیر و تشکر شد.
کنگره همچنین پیشنهادهای مربوط به تعدیل و تجدید نظر در بندهایی از آیین نامه داخلی را مورد بررسی قرار داد و همانگونه که درمتن جدید آیین نامه آمده است، در نهایت آن بندها به رأی گذاشته شده و تصویب گردیدند.
سپس برنامه های کنگره جانبی (اصلاح و مصالح) با بررسی و ارائه چند پژوهش علمی پربار آغاز گردید، و اعضای شرکت کننده در شش کمیسیون و کارگروه با توجه به محورهای زیر تقسیم شدند:
– محور یکم: واقعیت ها و عوامل تفرقه میان مسلمانان
– محور دوم: نیاز به اصلاحات بنیادین در حوزه معرفت دینی
– محور سوم: ضرورت اصلاح مصطلحات زمینه ساز تفرقه و پراکندگی
– محور پنجم: ضرورت تلاش برای آشتی و همگرایی میان گروه و گرایش های متنازع
– محور ششم: ضرورت تلاش برای ایجاد و گسترش همگرایی در راستای دفاع از مصالح و مسائل امت مسلمان و در رأس آنها مسأله فلسطین و بیت المقدس
برنامه فعالیت های این کارگروه ها به دو بخش تقسیم می شد:
یکم: بررسی علمی و آکادمیک محورهای مورد بحث متناسب با خواسته ها و امیدهای ملت های مسلمان
دوم: ارائه گزیده نتایج و پیشنهادات ارائه شده و محورهای مورد نظر –آنگونه که در پیوست بیانیه پایانه آمده است.
در واقع گزیده نتایج و پیشنهادهایی هستند که بیانگر نقش عالمان و دانشمندان در زمینه بازسازی و همگرایی در مسیر پویایی و خیزش امت مسلمان در عرصه پاسداری از هویت، تقویت و تصحیح مفاهیم و ارزش های آن در پرتو راهنمایی های دین استوار، و باز سازی و نوسازی اندیشه دینی و آموزش شرعی هستند، به گونه ای که بتواند چالش ها و مشکلات عصر حاضر را با بکارگیری احکام، آموزه ها، اهداف و مقاصد شریعت حل و فصل کند؛ و شکل گیری تمامی آنها در برنامه هایی علمی و کارشناسی در راستای درمان ناهنجاری های موجود در واقعیت امت مسلمان، که با بکارگیری آن بتواند در مسیر خیزش و رنسانس همه جانبه مورد نظر گام بردارد.
اتحادیه جهانی علمای مسلمان برای گنجانیدن گزیده پیشنهادها و پروژه ها در برنامه ریزی های آینده خود در حد توان تلاش خواهد کرد، به این امید که در راستای خیزش و رنسانس امت مسلمان دستاوردهای خوب و مبارکی را در پی داشته باشد.
همچنین اتحادیه علما دیگر سازمان های مرتبط، شخصیت های علمی در تمامی تخصص ها و در همه کشورهای اسلامی را برای پیشبرد این اهداف انقلابی و دگرگون ساز به همکاری فرا می خواند.
سپس کنگره با توجه به برنامه های کاری نشستی را برای انتخاب رئیس اتحادیه علما و چهار معاون ایشان اختصاص داد.
همچنین با استفاده از روش الکترونیکی کار رأی گیری مخفی برای انتخاب ۳۱ عضو کمیته مرکزی –که نام هایشان در سایت اتحادیه منتشر شده- صورت گرفت.
کنگره شرایطی را که امت مسلمان در آن قرار دارد و چالش های داخلی و خارجی فراروی آن که هویت و آینده اش را مورد تهدید قرار می دهند مورد بحث و بررسی قرار داد، و شرکت کنندگان از آنچه در جهان اسلام می گذرد عمیقا اظهار تأسف نمودند.
پس از آن بحث و بررسی و اظهار نظر شرکت کنندگان در باره موارد زیرموافقت خود را اعلام نمودند:
یکم: ضرورت رعایت خط قرمزخونریزی، قتل و جنگ بین مسلمانان، و جنایت به شمارآوردن تجاوز به جان، مال و حیثیت دیگران، همانگونه که رسول الله علیه الصلاه و السلام می فرمایند:
(انسان بردوام در فضای دین خویش است به شرطی که خون کسی را به ناحق نریزد)
و در حجه الوداع خطاب به امت مسلمان فرمودند:
(بیگمان تعرض به جان، دارایی و حیثیت یکدیگر برایتان مانند این روز و این سرزمین و این ماه حرام و ممنوع است.)
دوم: ضرورت و اهمیت وحدت و همگرایی و خطر تفرقه و پراکندگی
علما و دانشمندان شرکت کننده در کنگره اتحادیه علما از پدیده پراکندگی، نزاع و تفرقه که سایه اش را بر سر امت مسلمان گسترده و به ناکامی و ناتوانی مسلمانان انجامیده و همه درها را بر روی نابسانی و آشوب نابود کننده انسان و عمران و سازندگی میهن گشوده و پراکندگی را در باره آنچه در اصل دچار پراکندگی گردیده گسترش بخشیده، شدیدا اظهار تأسف نمودند، چالش ها و پدیده های شومی که به دشمنان فرصت داده تا زخم های موجود بر پیکر امت مسلمان را عمیق تر کنند، حاکمیتش را زیر پا بگذارند، ثروت هایش را به یغما ببرند و فرزندان امت مسلمان را به جان هم بیندازند.
سوم: ضرورت و اهمیت همزیستی مسالمت آمیز و روابط متمدنانه
عالمان و دانشمندان حاضر در کنگره بر روی کثرت گرایی و تعدد تمدن ها و ادیان، بدور از هرگونه نشانه های سلطه گری و زورگویی در رابطه با حل و فصل کشمکش های بین المللی، فراخوانی به گفتمان متمدنانه به جای نزاع و درگیری تأکید کردند، همچینین از حق برخورداری از اختلاف، آزادی مسئولانه و دادگری در حوزه حقوق و مسئولیت ها دفاع نمودند.
چهارم: فراخوانی و حمایت از آزادی های قانون و ضابطه مند، دادگری و زدودن ظلم با بهره گیری از وسائل و راهکاری مشروع و قانونی
عالمان و دانشمندان حاضر در کنگره بر روی حق ملت ها در دستیابی به آزادی و پاسداری از کرامت و تعیین سرنوشت خویش، به ویژه در میدان رویارویی با تمامی انواع استبداد، سوء استفاده و شیوه های حیف و میل و برتری جویی، با در پیش گرفتن راه کارهای مشروع تأکید نمودند؛ همچنین بر روی ضرورت حمایت مردم از سوی تمامی نیروهای آزادیخواه، برخورداری آنان از حق انتخاب حاکمان و سیستم حاکم بر زندگیشان، بهره برداری از ثروت های خود بدور از هر گونه زورگویی داخلی و دخالت خارجی تأکید ورزیدند.
در همین رابطه اعضای اتحادیه علما از تمامی دولت هایی که شهروندان خود را تنها بخاطر اظهارنظر و نصیحت زندانی کرده اند،- به ویژه عالمان و دانشمندان عضو اتحادیه که توسط دولت های مصر، سعودیه و امارات و دیگر دولت ها زندانی شده اند- می خواهد که آنان را آزاد کنند.
پنجم: درارتباط با مسائل درجه اول جهان اسلام
· اتحادیه علما بر روی ضرورت گام برداشتن به سوی اصلاحات فراگیر از راه بازساری سیستم سیاسی تأکید می نماید، تا دولت بتواند سیستمی توسعه یافته، کارآمد، قرار گرفته بر پایه دادگری و آزادی باشد؛ همچنین ضرورت اصلاح سیستم آموزش متناسب و همگام با عصرنوین که کار رویارویی با عقب ماندگی،اصلاح ساختار اجتهاد و صدور فتوا که بتواند بار مسئولیت اصلاح و دگرگونی را در هر دو زمینه بر عهده گیرد، همچنین اصلاح نظام اقتصادی اجتناب ناپذیر است تا رشد و توسعه فراگیر گام بردارد، فقر و بیکاری را ریشه کن سازد، و پرچم اصلاح نظام اجتماعی را در دست گیرد.
· مسأله فلسطین
بیگمان مسأله فلسطین همچنان مسأله درجه اول مسلمانان در جای جای دنیای اسلام بوده و خواهد بود، و امروزه از مرحله تاریخی و سرنوشت ساز و چالشی خطرناک عبور می کند، زیرا که بیت المقدس در معرض یهودی سازی قرار دارد، و صهیونیست ها از هیچ فرصتی برای سرازیر شدن به مسجد الأقصی و تهدید بر دوام آن فروگذار نبوده و به دنبال تقسیم زمانی و مکانی آن هستند؛ همچنین ساخت شهرک های یهودی نشین سبب از دست رفتن بیشتر سرزمین فلسطین گردیده است، اضافه بر آن دیوار حائل اسرائیل است که رفت و آمد مردم فلسطین را دچار مشکل جدی کرده است.
آثار و پیامدهای «معامله قرن» – که هدف از آن از بین بردن مسأله فلسطین است- از اعتراف آمریکا به بیت المقدس به عنوان پایتخت رژیم اشغالگر و…نمایان شده است.
در همین رابطه اتحادیه علما بر روی موارد زیر تأکید می ورزد:
· قدس با توجه به جایگاه دینی، تاریخی و تمدنی آن قلب امت اسلامی و رمز کرامت آن به شمار می آید و تمامی پروژه های صهیونیست ها چیزی را از حقیقت تعلق قدس به امت مسلمان و ملت عرب نخواهد کاست.
· اتحادیه علما از دولت های عربی و اسلامی، سازمان ها و نهادی علمائی و مدنی می خواهد که به مسئولیت های خود در قبال مقدسات امت اسلامی و مسائل و مصالح درجه اول آن و عدم قبول همسویی و برقراری رابطه با اسرائیل پایبند باشند.
· اتحادیه علما بر این باور است که رویارویی با اشغالگران در تمامی شرایع و قوانین آسمانی و مواثیق و منشورهای بین المللی حقی مشروع است.
در این شرایط حساس و سرنوشت ساز علمای امت مسلمان جهاد و مقاومت مردم قهرمان فلسطین بر ضد رژیم صهیونیستی اسرائیل در بیت المقدس، غزه و دیگر مناطق فلسطین را ارج می نهند، و بر این باورند که این پایداری افسانه ای به یاری خداوند سرآغازی برای آزادی سرزمین فلسطین و دیگر مقدسات مسلمانان خواهد بود، و از تمامی ملت های مسلمان و همه گروه و گرایش ها می خواهند که این ملت بزرگ و مجاهد را یاری دهند.
· اتحادیه علماء خواستار تلاش و اقدام جهت رفع ستم از مردم مسلمان در میانمار، چین و…
· اتحادیه علماء از امت مسلمان و رهبران آن می خواهد از هیچ اقدامی جهت حل مشکلات – به ویژه جنگ در سوریه، یمن، لیبی، عراق و… – کوتاهی نورزند، تا راهی باشد جهت پاسداری از وحدت، کرامت و حق آنان برای انتخاب فرمانروایان و نمایندگان خود.
· اتحادیه علماء تلاش برخی از دولت ها را که نتیجه آن برداشته شدن گام هایی به سوی امنیت و صلح در سومالی، و دستیابی مردم اتیوپی به آزادی است، ارج می نهد.
· در ارتباط با اقلیت های مسلمان اتحادیه علما به خاطر رعایت حقوق آنان توسط برخی از کشورهای اروپایی و …با دیده احترام می نگرد؛ اتحادیه هچنین هرگونه خشونت، تفرقه و تروریسم را هر جا که باشد محکوم می داند، برانگیختن احساسات نژادی و ناسیونالیستی و تبعیض نژادی، اسلام هراسی را محکوم می شمارد؛ در برابر نیز اتحادیه از اقلیت های مسلمان ساکن در دیگر کشورها می خواهد که به مسئولیت های شهروندی خود عمل کنند، به قوانین آن کشورها احترام بگذارند، و برای دستیابی به دانش های سودمند، و اقدامات تأثیر گذار تلاش نمایند.
· اتحادیه علما همه مسلمانان را به صلح و آشتی در جوامع اسلامی- که پراکندگی فراگیر میان گروه ها و گرایش های تشکیل دهنده اش آن را با چالش های بزرگی روبه رو ساخته – همچنین آشتی میان دولت ها، ملت ها و فرزندان یک ملت و میان حرکت های اسلامی و گروه های سیاسی بر پایه ثوابت و مصالح مشترک فرا می خواند. خداوند متعال می فرمایند:
« إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَهٌ فَأَصْلِحُوا بَیْنَ أَخَوَیْکُمْ ۚ وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ»
«اهل ایمان برادران یکدیگرند، پس میان برادران خود صلح و آشتی برقرار کنید، و از الله پروا کنید، تا که مورد رحمت قرار گیرید.»
· شرکت کنندگان در کنگره اتحادیه علما خطاب به ملت های مسلمان این پیارا دارد که در جهت ضرورت تلاش برای اصلاحات فراگیر و دستیابی به صلح و آشتی اجتماعی کوتاهی نکنند؛ و پیامش به رهبران سیاسی آن است که از ثوابت امت مسلمان و مصالح درجه اول امت مسلمان پاسداری نمایند، و به حاکمیت حکیمانه و متمدنانه پایبند باشند، و به علما نیز این توصیه و پیام را دارد که در مسیر اصلاح و آشتی اسوه و پیشگام شوند، و پیامش به به اصحاب رسانه آن است که در مسیر خیزش و رنسانس امت مسلمان و درمان دردهایش او را همکاری کنند.
در خاتمه یادآور می شویم که:
بیش از یک هزار نفر از اساتید، شخصیت های علمی و دینی ، دانشگاهی از همه انحاء و شش قاره جهان و مفتیان برخی از کشورها، همچنین نمایندگان اقلیت های مسلمان در همه کشورهای جهان در این کنگره حضور پیدا کردند، این تنها از فضل و یاری خداوند میسر شد، این کنگره از نظر زمانی و مسائل مطرح شده در آن طولانی ترینو پربارترین کنگره در تاریخ فعالیت های اتحادیه علما به شمار می آید.
حضور این جمعیت بزرگ و متنوع در سایه شرایط حاکم دلیلی روشن بر مرجعیت و خاستگاه بودن اتحادیه علما و مقبولیت آن از نظر عامه مردم و بسیاری از علماء، دانشگاهیان و اندیشمندان آن است؛ به همین خاطر از اشخاص صادق و مخلص می خواهیم در راستای تحقق شخصیت حقوقی، اعتبار جهانی و تقویت مرجعیت آن برای امت مسلمان از نظر عملی، مادی و معنوی آن را یاری دهند.
« وَإِذَا جَاءَهُمْ أَمْرٌ مِّنَ الْأَمْنِ أَوِ الْخَوْفِ أَذَاعُوا بِهِ ۖ وَلَوْ رَدُّوهُ إِلَى الرَّسُولِ وَإِلَىٰ أُولِی الْأَمْرِ مِنْهُمْ لَعَلِمَهُ الَّذِینَ یَسْتَنبِطُونَهُ مِنْهُمْ»
« و چون از سوى دشمنان خبرى که حاکى از امنیت یا ترس است به آنان برسد، آن را در میان مؤمنان پخش مى کنند و باعث سستى آنان در برابر دشمن مى شوند؛ و اگر آن را به پیامبر یا صاحبان فرمان خود بازمى گرداندند، کسانى از آنان که حقیقت ماجرا را با بررسى و تحقیق کشف مى کنند، درستى یا نادرستى آن را تشخیص مى دادند. »
در پایان وظیفه خود می دانیم که به نام «اتحادیه جهانی دانشمندان مسلمان» از ملت بزرگ ترکیه و رئیس جمهور محترم آن جناب رجب طیب اردوغان، همچنین از شهردار کلانشهر استانبول و مدیریت آن بخاطر میزبانی این کنگره بلندمدت و شش روزه؛ همچنین از مردم، امیر و دولت قطر و تمامی کسانی که در کمیته های: سازمان دهنده، برنامه ریز، کاری و برگزار کننده، بخاطر حسن مدیریت و سازماندهی مناسب تقدیر و تشکر نماییم، همچنین از همه رسانه های ارتباط جمعی و کارکنان شرکت خدماتی نخیل، مدیریت هتل محل برگزاری کنگره و از همه شما اعضای کنگره عمومی اتحادیه کمال تقدیر و تشکر داریم.
بخاطر خدمت به اسلام و مسلمانان خداوند پاداش خیرتان عطا فرماید.
والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته
اتحادیه جهانی عالمان مسلمان
مترجم: عبدالعزیزسلیمی
