زلزله پدیده ای طبیعی یا عذاب الهی؟

زلزله چگونه روی می دهد؟

بنا بر یافته های دانش زمین شناسی و فیزیک مجموعه ای از اصول قوانین و مقررات بر روابط میان پدیده های جوی، آبی و خشکی کره زمین و دیگر سیارات حاکم هستند که سب کنش و واکنش میان آنها می شوند و زمینه را برای پیدایش شب و روز، دگرگونی  فصل ها و بارش باران و وقوع  سیل و زلزله و غیره فراهم می کنند، البته آیاتی از قرآن کریم نیز به آن پدیده ها اشاراتی دارند.

می دانیم که بنا بر باورهای رایج و برداشت های سنتی از متون دینی وقوع زلزله عذابی الهی است که گاه و بیگاه دامنگیر ملت های گناهکار و خطاپیشه می شود، تا به خود آیند و بر راه درست بازگردند، اما با نگاه به موضوع از دریچه دانش تجربی و برداشتی علمی و عقلانی تر از متون دینی می توان به این باور رسید که، بی توجهی به قواعد علمی و مقررات موجود در (شریعت و طبیعت) برای خطاکار و گاهی غیر خطاکار پیامدهای ناگوار و دردناکی را به دنبال دارد. برای مثال چنانچه راننده یک خودرو در جاده ای کوهستانی و لغزنده بدون رعایت مقررات رانندگی حرکت کند و ماشینش از جاده منحرف شود، عذاب بی مسئولیتی او جان باختن یا زخمی شدن و احیانا آسیب دیدن همراهان و تحمل خسارت مالی است.

همچنین اگر کسی در نزدیکی یک رودخانه و در مسیر سیلاب بدون توجه به پیامدهای آن خانه سازی کند ممکن است روزی مجازات یا عذاب ندانم کاریش دامنگیر او  و خانواده اش بشود، به همین صورت ساخت مجتمع های مسکونی غیر استاندارد بر روی زمین سست و استفاده از مصالح غیر مرغوب و همچنین ساختمان سازی در مناطق زلزله خیز بدون رعایت استانداردهای علمی و مقاوم سازی دیر یا زود با وقوع زلزله و ویرانی که گاهی سبب مرگ صدها و هزاران انسان می شود، مجازات و یا عذاب آن دامنگیر خطاکاران و بی خطایان خواهد شد، و راه چاره مصون ماندن از پیامد و مجازات زیرپا نهادن قوانین فیزیکی و زمین شناسی همچنین توصیه خداوند به پرهیز از اسباب و عوامل و حوادث زیانبار و مرگ بار مراعات معیارهای دین و دانش،داشتن وجدان کاری و آینده نگری و علاج نمودن واقعه پیش از وقوع توسط برنامه ریزان، پیمانکاران و مهندسان است.

بنا بر این رأی زلزله و سیل و غیره نه عذاب الهی برای گناهکاران بلکه نتیجه قانون شکنی و عدم مراعات قوانین موجود در (طبیعت و شریعت) است، و صد البته عذاب و مجازات دنیوی و اخروی ستمگری ستمگران، زورگویی خودکامگان و پشت کنندگان به باورها و ارزش های ایمانی و اخلاقی نیز از همین قبیل است.  

 بنا بر نوشته های زمین شناسان زلزله زمانی اتفاق می افتد که قسمت های بزرگی از پوسته زمین به طور ناگهانی کنار یکدیگر عبور می کنند. این قسمت ها که به صفحات تکتونیکی معروف اند، در بالای گوشته زمین واقع شده اند؛ لایه ای که مانند یک سیال کُند رفتار می کند. یعنی صفحات تکتونیکی با گذشت زمان به یکدیگر برخورد می کنند. آنها همچنین می توانند بالای یکدیگر بلغزند که این پدیده را فرو روی می گویند. مکان هایی که در آنها یک صفحه با صفحه دیگر تماس پیدا می کند، به بیشترین میزان مستعد زلزله هستند. سطوح خاصی که در آنها قسمت هایی از زمین به هم برخورد می کنند، گسل نامیده می شوند. با حرکت صفحات، فشار در مرزهای آنها تجمع می یابد، در عین حال، اصطکاک آنها را در جای خود نگه می دارد. وقتی فشار بر اصطکاک غلبه می کند، زمین به لرزه در آمده و انرژی آزاد می شود.

بنا بر باور رایج وقع سیل و زلزله و امثال.

در باره اسباب و پیام های وقوع پدیده هایی مانند: سیل، زلزله، سونامی و… حرف و حدیث بسیار است، و هرکس با توجه به دانش و رویکرد خود سخن و نظری دارد، اما از یک حقیقت مورد اتفاق نباید غفلت نمود که: با توجه به قانون و نظام علت و معلول که بر جهان هستی حاکم است‌، کسانی که زمینه‌های لازم برای رویارویی با حوادث طبیعی را فراهم نکنند، کم و بیش آسیب‌پذیر خواهند بود:
اگر در منطقه ای زلزله ای روی می دهد و از بخش‌های فقیرنشین‌، هزاران قربانی می‌گیرد،
اگر بیماری فراگیر یا خشکسالی بیشتر دامن افراد بینوا را می‌گیرد،
اگر زن و مرد، و پیر و جوان و مسلمان و نامسلمان در آنگونه رویدادها آسیب می بینند، به پاره ای قوانین و سنت های دگرگونی ناپذیر حاکم بر پدیده های مادی و خشکی و دریا و آب و هوا بستگی دارد که جز معجزه کسی را مستثنی نمی گرداند.
زمانی که خداوند خواست برای مجازات قوم حق ناپذیر نوح علیه السلام دنیا طوفانی شود، به پیامبرش فرمود برای نجات خود و پیروانش از غرق شدن، یک کشتی بسازد.
هنگامی که خداوند ملائکی را نزد لوط علیه السلام فرستاد تا او را از مجازات قومش باخبر کنند، از سوی خداوند به اوگفتند: همراه با پیروانت از مناطق محل سکونت آنان دور شوید.

یعنی چناچه مستمندان نیز همچون ثروتمندان از خانه‌های مقاوم در برابر حوادث برخوردار می بودند و خانه‌ها را طوری می‌ساختند که با مختصر حرکتی در هم فرو نمی ریخت، آنان نیز در امان می بودند.

درس هایی که از رویدادهای طبیعی باید گرفت:

– بیداری و بازگشت‌:

گاهی حوادثی ناخوشایند و ناگوار در زندگی انسان‌ها رخ می‌دهند تا عاملی برای بیداری و بازگشت به مسیر درست انسان در زندگی باشند.

– کفاره گناهان‌:

گاهی خداوند برای از بین بردن آثار گناهان‌، برخی بلاها و مصیبت‌ها را متوجه انسان‌ها می‌کند تا به لطف و کرم خود بخشی از گناهان برخی از گنه‌کاران را در دنیا بزداید تا پس از مرگ‌ گرفتار پیامدهای سخت آن نشوند.

– امتحان‌:

برخی از بلاها برای آزمایش مردم رخ می‌دهند تا انسان ها در چگونگی رفتار با آن کارنامه کردار خود را رقم بزنند، زیرا که آزمون یکی از سنت‌های الهی است و به هیچوجه تعطیل بردار نیست‌.

همچنین وقوع حوادث طبیعی تذکری همگانی است به:
– کوتاهی فاصله بین مرگ و زندگی
– تقویت روحیه نوع دوستی و خیر و خدمت
– تا هر کس هویت خود را آنگونه که هست نشان دهد.
– گاهی حوادث طبیعی سبب همبستگی و نزدیگی ملت‏ها و گاهی دولت ها می شوند.
– یکی از مهم‏ترین فوائد اینگونه حوادث، درس گرفتن جهت رعایت اصول مهندسی در ساخت و سازها و پیشبینی‏های لازم برای جلوگیری از تلفات و خسارات جبران‏ناپذیر است. همچنان که اشاره شد نباید فراموش نمود که، همه آنچه در جهان مادی اتفاق می افتند، بر اساس نظام «علیت و معلولیت» هستند، واینکه ما از چگونگی رابطه میان «معصیت و مصیبت» شناختی نداریم، نمی تواند وجود آن رابطه را نفی کند.
ستم و زورگویی تعدادی از دولت ها وگناه و نافرمانی برخی از ملت ها و آدم ها بر روی کره زمین شناور در فضا که در (حرکت وضعی) با سرعت (۱۸۰۰) کیلومتر و در(حرکت انتقالی ) (۱۰۸۰۰۰) کیلومتر در ساعت حرکت می کند، و تحت قانون فرمول های فیزیکی قرار دارد، مانند اقدام آدمی ناأهل برای سوراخ نمودن کشتی در وسط دریا و یا تیر اندازی به لاستیک اتوبوس در حال حرکت است، که بنابر سنت ها و قوانین حاکم بر ارض و آب و انسان، زمانی که کشتی غرق شود و یا اتوبوس برگردد زن و مرد و کوچک و بزرگ و مسلمان و نا مسلمان مثل هم آسیب می بینند و گرفتار می شوند.

ع سلیمی