شبیه سازی انسان در ترازوی دین و دانش نوین

شبیه سازی انسان در ترازوی دین و دانش نوین

شبیه سازی چیست؟

شبیه سازی را دانشمندان دانش ژنتیک اینگونه تعریف می کنند که عبارتست از:

    «ترکیب و قرار دادن  هسته سلول بالغ جسمی – نه جنسی-  انسان یا حیوان – که حامل تمامی ویژگی های وراثتی است- در  تخمکی که از هسته و محتوای وراثتی(DNA) خود تهی شده  و سپس آن را در رحم طبیعی یا مصنوعی قرار دادن با هدف پدید آوردن انسان یا حیوانی دقیقاً همانند انسان یا حیوان صاحب  هسته سلول اولیه.»(ژن ها) رشته های شیمیای بسیار نازک و حاوی ماده حیاتی  (DNA) در جسم انسان هستند که حامل انواع ویژگی های وراثتی مانند: رنگ مو، حالت چهره، قیافه،رنگ پوست و گاهی ویزگی های روانی می باشند که از پدران و مادران به فرزندان انتقال پیدا می کنند.تصورش را بکنید، هنگامی که مشغول پیاده روی در خیابان هستید،  ناگهان خودتان را روبه روی خودتان ببینید، کسی که کاملا با شما شبیه است، شاید جالب باشد و شاید وحشتناک؟ولی موضوع زمانی ترسناکتر می شود که بدانید طرف مقابلتان درست مانند شما فکر می کند و یک نسخه فتوکپی دقیق است که از شما تهیه شده است!؟

    از میان انواع شبیه سازی های مورد بحث در  علم پزشکی و دانش  ژنتیک  ما تنها شبیه سازی و تولد و تکثیر انسان را از طریق سلول جسمی  نه جنسی مورد بررسی قرار می دهیم زیرا: که استفاده  از وسایل پیشرفته برای باروری زوج های نازا و  استفاده از رحم مصنوعی برای پرورش کودکی که مادر توانایی پرورش او را در رحم خود ندارد،  همچنین شبیه سازی و تکثیر گیاهان و درختان و حیوانات با مراعات شروطی مشخص ، اموری دیگری هستند که تنها اشاره کوتاهی به آنها خواهد شد.

     نگاه اسلام به تحقیقات علمی

    دکتر یوسف قرضاوی رئیس “اتحاد جهانی علمای مسلمین” می گوید:

    «اسلام در کل از علم و تحقیقات علمی نه اینکه استقبال می نماید بلکه آن را واجبی کفایی به شمار می آورد و مسلمانان را به تلاش برای پیشرفت و برتری علمی و بدست آوردن دانش های مورد نیاز برای دین و دنیای خود ترغیب می کند. تا از هر جهت خودکفا شوند و در تمامی عرصه های علمی به اوج آن برسند و همچون گذشته پرچمدار دانش و پیشرفت گردند. اما از نگاه اسلام «علم» همچون «عمل» و اقتصاد، سیاست،‌ جنگ ، فرهنگ ، ادبیات و هنر و… لازم است مقید به ارزش های ایمانی و اخلاقی باشند،زیرا اسلام به هیچوجه نظریه ی جدایی میان اخلاق و آن امور را نمی پذیرد و این سخن  (سکولار ها) را صحیح نمی داند که: علم،‌سیاست،اقتصاد و جنگ و… به حال خود رها بایدکرد و دین و اخلاق را در آنها دخالت نداد، با این بهانه که دخالت دادن دین و اخلاق در آن ها برایشان ایجاد محدودیت می کند و آن ها را از رشد و پیشرفت باز می دارد.

    اسلام با چنان نظریه ای که بسترساز انحراف و تباهی علم، سیاست، اقتصاد ،فرهنگ ، هنر و همه چیز است به شدت مخالف است و بر این باور است که تمامی مظاهر زندگی بشری لازم است به رهنمود ها و هدایت دین و اخلاق پایبند باقی بماند،‌ زیرا اسلام یرگرفته از سرچشمه قرآن و سنت صحیح کلام خداوند است و  حق آن است که کلام خداوند برتر و بالاتر باقی بماند و منطق و واقعیت حکم می کند که سخن ،علم و عمل انسان –برای محافظت از خیر و مصلحت بشریت- در برابر کلام و کتاب خداوند خالق،علیم و خبیر فروتن و فرمانبردار باقی بماند، زیرا کلام و هدایت الهی در هر شرایطی حق، خیر، عدالت و زیبایی و خیر خواهی است.”

    شبیه سازی در ترازوی فقه:

    تحقیقات و آزمایش های متعلق به شبیه سازی بعد از ۵۰ سال هنوز در آغاز راه است و دانش تجربی تاکنون نتوانسته سخن نهایی خویش رابگوید و تجارب خویش را تکمیل کند و ارائه بدهد. اما تلاش ها و آزمایش هایی که تاکنون صورت گرفته زمینه ساز نگرانی های بسیاری شده و در میزان ارزش ها ، اخلاق  و فقه پرسش های فراوانی را سبب شده است. که برای مثال می توان به موارد زیر اشاره نمود:

    ۱- شریعت اسلام پاسداری از پنج اصل کلی ،ضروری و حیاتی  راکه عبارتند از:« حفظ دین، نفس، عقل، نسل و مال» محور احکام و اهداف خویش قرار داده است، و هر اقدامی که هریک از آن پنج اصل را که پایه های زندگی فردی و اجتماعی سالمی را تشکیل می دهند، مورد تهدید قرار دهد  مشکل آفرین و فساد بر انگیز و در نتیجه ناروا و نامشروع به شمار می آورد.

    دکتر فرید واصل مفتی مصر بر این باور است که شبیه سازی انسان چهار اصل از آن اصول و کلیات را مورد تعرض جدی قرار می دهد. که عبارتند از: «نفس بشری و سیر فطری و طبیعی آفرینش انسانی، همچنین عقل و سپس دین را مورد تهدید قرار می دهد، زیرا که  تنها با عقل سالم می توان دین را به درستی شناخت.

    ۲- شبیه سازی با اصل ، سنت و قاعده ی «زوجیت»

که خداوند نظام هستی را بر اساس آن آفریده است در تضاد قرار دارد.

    « وَخَلَقْنَاکُمْ أَزْوَاجًا» النبأ: (۸)

    ( و شما را به صورت جفت ها و همسران آفریدیم.)

    «سُبْحَانَ الَّذِی خَلَقَ الْأَزْوَاجَ کُلَّهَا مِمَّا تُنْبِتُ الْأَرْضُ وَمِنْ أَنْفُسِهِمْ وَمِمَّا لَا یَعْلَمُونَ” یس(۳۶)

    (تقدس و بی آلایشی خداوندی را سزاست که همه نر و ماده ها( و مثبت و منفی در موجودات) همه آنچه که از زمین می روید و از نفس خود شما و از چیزهایی که نمی دانند را آفریده است.)  دانش نوین سال هاست این حقیقت را به اثبات رسانیده که نه تنها در بین  انسان ها  بلکه در میان تمامی موجودات  نر و ماده و مثبت و منفی وجود دارد.

    ۳- شبیه سازی بنیان خانواده را که پایه ی شکل گیری جامعه سالم و طبیعی است نابود می نماید ونقش مردان را از بین می برد .زیرا که دست کم از جهت نظری زنان بدون نیاز به مردان با بهره گیری از نظریه و طرح مهندسی ژنتیک می توانند همانند خود را به وجود بیاورند.شبیه سازی معیار های مقبول و طبیعی روابط پدر و مادر و فرزندان  را متلاشی می نماید، زیرا نسخه ی جدید شبیه سازی شده ممکن است دقیقاً همان پدر یا مادر باشد که  روابط او با طرف مقابل کاملا مبهم  خواهد بود. برای مثال اگر انسان شبیه سازی شده کودک باشد، به دلیل طولانی بودن دوران کودکی انسان و عدم برخورداری از  پدر و مادر در معرض بدترین انواع بیماری های جسمی و روانی قرار گیرد.

    ۴- شبیه سازی تمامی موارد تمایز و تفاوت های فردی را که یکی از پایه های آفرینش الهی در هستی است از بین می برد. زیرا اساس شبیه سازی انسان بر تکثیر یک نفر به هر میزان که باشد قرار دارد. در حالی که خداوند علیم و حکیم می فرماید:

    «وَمِنَ النَّاسِ وَالدَّوَابِّ وَالْأَنْعَامِ مُخْتَلِفٌ أَلْوَانُهُ کَذَلِکَ إِنَّمَا یَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاءُ إِنَّ اللَّهَ عَزِیزٌ غَفُورٌ»  فاطر(۲۸)

    (و همچنین در میان مردم و  جنبندگان و چهارپایان رنگ ها(و ماهیت های) متفاوتی وجود دارند و این تنها عالمان و دانشمندانند که از خداوند هراس همراه با تعظیم  در دل دارند. به راستی خداوند صاحب عزت و مغفرت است.)

    ۵- شبیه سازی  در واقع ایجاد تغییر در فطرت انسانی و به دنبال آن مرزشکنی و دخالت و دستکاری در  قوانین الهی حاکم بر آفرینش انسان و تسلیم شدن به شیطنت شیاطین پیدا و پنهان به شمار می آید.

قرآن در مورد ابلیس می گوید:

    «لَعَنَهُ اللَّهُ وَقَالَ لَأَتَّخِذَنَّ مِنْ عِبَادِکَ نَصِیبًا مَفْرُوضًا (۱۱۸) وَلَأُضِلَّنَّهُمْ وَلَأُمَنِّیَنَّهُمْ وَلَآَمُرَنَّهُمْ فَلَیُبَتِّکُنَّ آَذَانَ الْأَنْعَامِ وَلَآَمُرَنَّهُمْ فَلَیُغَیِّرُنَّ خَلْقَ اللَّهِ وَمَنْ یَتَّخِذِ الشَّیْطَانَ وَلِیًّا مِنْ دُونِ اللَّهِ فَقَدْ خَسِرَ خُسْرَانًا مُبِینًا.» النساء(۱۱۹)

    (لعن و نفرین خداوند بر شیطان باد که گفت:“من از میان بندگانت حتما سهم معینی را بر می گیرم و قطعا آنان را گمراه می گردانم و به ایشان دستور می دهم گوش های چهار پایان را قطع کنند و آنان را به دگرگون کردن خلق و آفرینش خداوند وادار می نمایم.” اماکسی که (هدایت ) خداوندرا کنار بگذارد و شیطان را همنشین خویش بنماید به راستی  دچار زیانی آشکار شده است.)

    ۶- شبیه سازی انسان به بازی گرفتن قوانین ومعیار های آفرینش الهی است، زیرا ممکن است تنها انسان هایی را با ویژگی هایی مانند:شرارت و جنایت پیشگی و یا فریب و دغلکاری تکثیر کنند و انسان های برخوردار ازاخلاق و مهربانی، خیرخواهی، دادگری و درستکاری به دست فراموشی سپرده شوند.

    ۷- شبیه سازی بدون تردید زمینه ساز تعصب مردانگی در مردان و در نتیجه تکثیر بیش از حد مردان، و یا زنانگی در زنان و  در پی آن تکثیر بیش از حد معمول زنان می شود،‌ و یا اینکه  قدرت ها و نژاد های برخورداراز دانش و سرمایه نسل خود را به سرعت تکثیر می نمایند و رقبا و دشمنان  خود را در معرض نابودی همه جانبه قرار می دهند.  همچنین چه ضمانتی وجود دارد که آدمهایی مانند: هیتلر،بوش،شارون و دیگر جنایت پیشگان از طرف هوادارانشان به سرعت تکثیر نشوند و بشریت را به خاک نیستی ننشانند.

    از طرف دیگر نمی توان از دانشمندان و نوابغ و مصلحانی که مرده اند نسخه برداری نمود، زیرا که شبیه سازی  تنها از طریق هسته سلول های زنده ی شخص مورد نظر ممکن است.

    ۸- شبیه سازی کرامت انسانی را به سبب دستکاری در ژن های حامل ویژگی های خانوادگی ، نژادی ، فطری او مورد بدترین اهانت قرار می دهد، کاری که نه منفعتی را تامین و نه مضرتی را از بین می برد.

    ۹- شبیه سازی سبب در آمیختن و اختلاط  نسل ونسب انسان ها می شود، زیرا هیچ نقشی را برای وجود روابط میان زن و مرد باقی نمی گذارد، و شخص نسخه برداری شده را به هیچکس نمی توان نسبت فرزندی داد.

    ۱۰- شبیه سازی هویت و شخصیت فردی را از بین می برد، زیرا از یک انسان ده ها و شاید هزاران نسخه مطابق با اصل تکثیر می شوند و رفتار و روابط اجتماعی را دچار بحران جدی می نماید.

    ۱۱- ممکن است سلولی از یک انسان را به صورت پنهانی و بدون اطلاع او بدست بیاورند و همان شخص را با تمام ویژگی های ظاهری و باطنیش تکثیر نمایند که تنها تفاوت میان او و نسخه های تکثیر شده اش تفاوت زمانی است، و این دخالت در خصوصی ترین و حساس ترین امور شخصی بوده و مسخ هویت انسانی به شمار می آید.

    ۱۲- شبیه سازی تمامی معیارهای دانش جرم شناسی را از بین می برد، زیرا برای مثال از میان صد نسخه تکثیر شده یک انسان که (DNA )و اثر انگشت و چهره و قیافه آنها صد درصد همسانند، اگریکی یا چند نفر از آنها جرمی  پنهانی را مرتکب شوند، کدامیک را باید مجازات نمود؟!

    شبیه سازی حیوانات

    دکتر یوسف قرضاوی رئیس “اتحاد علمای مسلمین” در این رابطه می گوید: شبیه سازی در جهان جانداران با مراعات شروط زیر جایز است:

    ۱- شبیه سازی حیوان مصلحتی حقیقی را برای جامعه در پی داشته باشد، نه اینکه مصلحتی و همی را برای  گروهی خاص فراهم نماید.

    ۲- مفسدت و مضرتی بزرگتر از آن مصلحت را در

پی نداشته باشد، زیرا اقداماتی را که تاکنون مهندسین ژنتیک در زمینه ی دستکاری ژنتیکی گیاهان انجام داده اند، زیان آن به مراتب از سودش بیشتر بوده و اعتراض بسیاری از دانشمندان را بر انگیخته است.

    ۳- شبیه سازی – هرچند در دراز مدت- سبب اذیت و آزار به خود حیوان نشود، زیرا آزار دادن حیوانات در دین خداوند ممنوع می باشد.

    استفاده ی پزشکی و درمانی از شبیه سازی:

 قبل از هر چیز این موضوع را باید یاد آور شد که: اقدام به شبیه سازی  یکی یا هردوی زوج های نابارور یعنی به دنیا آوردن پسر یا دختری، از سلول بدن شوهر یا زن  جامعه و آنان را با این مشکل را روبه رو می کند

که: اگر کودک پسر باشد چه نسبتی با زن دارد؟ پسر او که نیست، زیرا از سلول و ژن

او  برای ایجادش استفاده نشده است.آیا می

توان گفت : این شوهر اوست که از نو متولد شده.؟ اگر انسان شبیه سازی شده از سلول زن شکل بگیردیعنی  دختر باشد چه نسبتی با مرد پیدا می کند؟ دختر او که نمی تواند باشد، زیرا از سلول و ژن بدن او پدید نیامده است. آیا  این مولود جدید زن اوست که از نو متولد شده.؟ آیامرد می تواند با او روابط همسری داشته باشد؟

    اما شبیه سازی اعضای انسان مانند – کلیه، قلب، ریه و دست و پا و …- اگر چنین چیزی ممکن باشد.-  برای معالجه ی بیماران اقدامی است که دین و عقل و مصلحت از آن به گرمی استقبال می نمایند، مشروط به اینکه آن اعضا از انسانی شبیه سازی شده جدا نشده باشند.

     نگرانی های علمی:

    ۱- شبیه سازی و دستکاری ژن های بشری ممکن است اختلال های وحشتناکی را در ویژگی های ورارثتی موجود در ژن ها پدید بیاورد وناهنجارها و نارسایی های جسمی و روانی فاجعه باری را سبب شود.

    ۲- دستکاری های غیر طبیعی ژن ها ممکن است

پاره ای از بیماری های ارثی موجود در ژن ها را فعال و سبب بروز بیماری های خطرناکی مانند سرطان و … بشود.

    ۳- وجود نوعی بیماری در نسخه اصلی ممکن است  سبب نابودی تمامی  نسخه های دیگر و حتی  فاجعه های بشری  بزرگی را برای همگان سبب بشود.

    ۴- وجود نسخه های شبیه سازی شده فراوان زمینه را برای تجارت انسان و تجارت اعضای آن ها فراهم می نماید.

         پرسش های علمی:

    ۱- آیا شبیه سازی انسان برای استفاده از

اعضای آن ها برای  حل مشکلات بیماران ممکن است؟

    ۲- آیا شبیه سازی اعضاء – با توجه به تجاربی که در مورد سلول های پوستی وجود دارد- امکان دارد؟

    ۳- آیا از طریق شبیه سازی انسان می توان عمر  او را  ابدی و یا طولانی کرد؟

    ۴- آیا می توان مردگان – به ویژه ثروتمندان و دانشمندان- را از طریق منجمد نمودن سلول ها یا تمامی بدن ایشان،  شبیه سازی کرد و حیات دوباره بخشید؟

    ۵- آیا شبیه سازی با قاعده ی رشد و تکامل بشری که بر پایه ی تفاوت و تباین قرار دارد، رو در رو قرار نمی گیرد ؟

    ۶- آیا شبیه سازی زمینه را برای پایان ادامه نسل انسان از طریق طبیعی روابط زناشویی فراهم نمی کند؟ و شبیه سازی “جسمی”جایگزین ادامه ی نسل بشری از طریق “روابط جنسی” نمی شود؟

    ۷- آیا از نظر اخلاقی و حرفه ای شیوه های قابل قبولی برای شبیه سازی انسان وجود دارد؟

    ۸- آیا برای پیشگیری و معالجه ی بیمار هایی مانند: تومور های ارثی،‌ کوری شبکیه ی چشم، صرع ،آلزایمر، دیابت و…..، شبیه سازی می تواند کارساز واقع شود؟

    آیا شبیه سازی خلق و آفرینش  موجودات زنده خواهد بود؟

    با توجه به آیات بنیات و کلام بدون شک و گمان معبود علیم و حکیم به ویژه آیات زیر معلوم می شود که «خلق  وآفرینش موجودات به ویژه موجودات زنده  و صاحب روح» خاص خداوند است: همانگونه که قرآن به وضوح بیان می نماید:

    « أَلَا لَهُ الْخَلْقُ وَالْأَمْرَُبَارَکَ اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِینَ»(الأعراف:)۵۴

    (آگاه باشید که آفرینش و امر خاص  خداوند است، جاویدان و مصدر خیر فراوان خداوندی است که پروردگار جهانیان است.)

    « أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِی حَاجَّ إِبْرَاهِیمَ فِی رَبِّهِ أَنْ آَتَاهُ اللَّهُ الْمُلْکَ إِذْ قَالَ إِبْرَاهِیمُ رَبِّیَ الَّذِی یُحْیِی وَیُمِیتُ قَالَ أَنَا أُحْیِی وَأُمِیتُ) البقره: ۲۵۸

    (آیا باخبری از (نمرود) کسی  که(درباره وحدانیت و الوهیت ) پروردگارش باابراهیم راه مجادله و ستیز را در پیش گرفت، زیراکه خداوند او را فرمانروایی داده بود. هنگامی که ابراهیم گفت: خداوند من کسی است که زنده می کند و می میراند. (نمرود) گفت: من نیز (باعفو و کشتن) زنده می کنم و می میرانم.)

    « یَا أَیُّهَا النَّاسُ ضُرِبَ مَثَلٌ اسْتَمِعُوا لَهُ إِنَّ الَّذِینَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ لَنْ یَخْلُقُوا ذُبَابًا وَلَوِ اجْتَمَعُوا لَهُ وَإِنْ یَسْلُبْهُمُ الذُّبَابُ شَیْئًا لَا یَسْتَنْقِذُوهُ مِنْهُ ضَعُفَ الطَّالِبُ وَالْمَطْلُوبُ الحج: (۷۳)        »

    (ای مردم مثلی هست که (خوب است)بدان گوش فرا دهید، غیر از خداوند آن کسانی را که به کمک می طلبید هیچگاه نخواهند توانست مگسی را بیافرینند. اگر چه همه آنها دست به یکی کنند. حتی اگر مگسی چیزی را از آنها برباید نمی توانند آن را از او بازپس بگیرند. هم درخواست کننده و هم در خواست شونده هردو ناتوانند.)

    ( اللَّهُ الَّذِی خَلَقَکُمْ ثُمَّ رَزَقَکُمْ ثُمَّ یُمِیتُکُمْ ثُمَّ یُحْیِیکُمْ هَلْ مِنْ شُرَکَائِکُمْ مَنْ یَفْعَلُ مِنْ ذَلِکُمْ مِنْ شَیْءٍ سُبْحَانَهُ وَتَعَالَى عَمَّا یُشْرِکُونَ ) الروم(۴۰)

    (خداوند آن ذاتی است که شما را آفریده و سپس روزیتان را رسانیده بعد شما را می میراند و بار دیگر زنده تان می کند. آیا در میان کسانی که آنها را با او شریک می کنید کسی هست که چیزی از اینها را انجام بدهد.؟ خداوند پاکتر و برتر از آن است که شریکی را(در آفریدن ، روزی دادن و میراندن) برایش قایل شوند.)

    لازم به یاد آوری است که موجودات زنده درسلول ها، ژن هاو تخمک و … جزو مخلوقات خداوند می باشند، و انسان هیچگونه نقشی در

پیدایش و آفرینش آن ها  نداشته وندارد، وکار او روا و یا ناروا تنها تغییر و دستکاری در آنهاست.

    والله یقول الحق و هو یهدی السبیل

عبدالعزیز سلیمی    ۲/۵/۸۶

    منابع:

    ۱-  الإستنساخ: دکتر عصام البشیر عضو اتحاد علما

    ۲-رو’یه اسلامیه لعلم الهندسهالوراثیه     دکتر عارف علی.

    ۳- الإستنساخ البشری فی ضوءالقواعد الشرعیه     دکتر محمد رأفت عثمان.

    ۴-    الإستنساخ البشری و

تداعیاته     دکتر یوسف قرضاوی رییس اتحادعلما.

    ۵-  نشریه ى سلامت     مقاله: شبیه سازی:  راه رفتن بر لبه تیغز