سرنوشت استقلال کُردها پس از انتخابات ترکیه

سرنوشت استقلال کُردها پس از انتخابات ترکیه
پیروزی کردها در انتخابات ترکیه، خواست برای تشکیل دولت کُردی را پیچیده کرده است.

ناسیونالیست های کُرد پیروزی بی سابقه ای را در انتخابات پارلمانی ۷ ژوئن ترکیه بدست آوردند و برای اولین بار حد نصاب ورود به پارلمان را شکستند. علاوه بر این حزب دموکراتیک خلق ها (HDP) این کار را با کسب رای ترک های خارج از پایگاه قدرتش در مناطق کردی جنوب شرق ترکیه بدست آورد. چنین تحولی بنظر می رسد نشانه ای از خوشبینی برای حل و فصل فرآیند متوقف صلح ترکیه با کردها و باعث افزایش امیدواری گسترده تر برای خودگردانی کُردها باشد.

با این حال دینامیک های سیاسی خلاف این را نشان می دهند. پیروزی حزب دموکراتیک خلق ها بجای پیشبرد خواست ناسیونالیزم کُردی، باعث تقویت راست گرایان افراطی ضد کُرد در داخل ترکیه و ایجاد اختلاف و انشقاق میان کُردهای ناسیونالیست در منطقه خواهد شد.

عملکرد انتخاباتی حزب دموکراتیک خلق ها یک استثنا بود و بعید است دوباره تکرار شود. رای به حزب دموکراتیک خلق ها ساده ترین راه برای شکست اکثریت حزب رییس جمهور رجب طیب اردوغان یعنی حزب عدالت و توسعه(AKP) در پارلمان بود که بسیاری از ترک ها را بر آن داشت که بصورت تاکتیکی به HDP رای بدهند.

با در نظر گرفت جاه طلبی های اردوغان، تعدادی از عوامل نشانگر این است که HDP برای نگهداشتن ائتلاف گسترده خود که از ناسیونالیست های کُرد و رای دهندگان معترض ترک تشکیل شده است، با دشواری روبرو خواهد شد و احتمال کمی دارد آن دایره آن را بزرگتر کند.

رای دهنده گان تُرک

اولا رهبر لیست حزب دموکراتیک خلق ها خوش برخورد و مهربان است. او بدلیل شوخ طبعی و جذابیتش توانست رای ترکها را بدست آورد ولی هنوز این حزب نزدیک به حزب کارگران کُردستان (PKK) است. بسیاری از تُرک ها از این حزب بدلیل چهار دهه شورش و قدرت تاثیرگذاری پشت پرده آن بر حزب دموکراتیک خلق ها، متنفر هستند.

اگر دمیرتاش بخواهد از زیر کنترل رهبر (PKK) خود را رها کند اوجالان او را تضعیف خواهد کرد. لیست بلند بالایی از رهبران کاریزماتیک ناسیوالیست کُرد از لیلا زانا گرفته تا عثمان بایدمیر حاشیه نشین شده اند که نشاندهنده مهارت اوجالان در حفاظت از اقتدار عالیش حتی از داخل زندان است.

دوما، سیاستهای اجتماعی حزب دموکراتیک خلق ها بر ارتقای برابری جنسیتی و حقوق همجنس گرایان است که تطابق کمی با آداب و رسوم بشدت محافظ کار کُردها دارد. با وجود این تناقض، تا به امروز درگیری ها در جنوب شرقی ترکیه کُردها را به پیوستن به پ ک ک وا داشته است.

با این حال اگر PKK مسیر سیاسی را در ترکیه همچنان ادامه دهد با رقابت سخت راست گرایان افراطی که رأی ها را در جنوب شرق هدف قرارداده اند، مواجه خواهد شد احزابی اسلام گرای افراطی مانند حزب الله.

پیروزی کُردها همچنین در ترکیه موجب تقویت جریان های سیاسی ضد-کُرد خواهد شد. حزب عدالت و توسعه اردوغان، هنوز با اختلاف زیاد حزب اکثریت است و تلاشش را خواهد کرد نه تنها حمایت تُرکها را بدست آورد بلکه کابینه اکثریت ائتلافی را با حزب راست گرای افراطی حرکت ملی (MHP)تشکیل دهد.

در واقع، حزب حرکت ملی، دومین برنده بزرگ انتخابات بعد از HDP، در وعده انتخاباتی برای بدست آوردن کُرسی های پارلمان، قول داده بود در صورت پیروزی، پایان دادن به فرآیند صلح با کُردها در ترکیه پیش شرط ورودش به هرگونه ائتلاف خواهد بود.

کشورهای همسایه

پرستیژ تازه بدست آمده برای HDP اختلافات موجود میان جنبش ناسیونالیزم کُرد را در سراسر منطقه عمیقتر خواهد کرد. کُردها نه تنها در ترکیه بلکه در یک منطقه به هم پیوسته ممتد متشکل از مناطق مرزی سوریه، عراق و ایران زندگی می کنند و اکثریت جمعیتی آن مناطق را تشکیل می دهند.

در سراسر این گستره، دو قطب اصلی سیاسی وجود دارند. احزاب طرفدار اوجالان در یک طرف و احزاب طرفدار حزب دموکرات کردستان (KDP) با رهبری مسعود بارزانی در عراق در طرف دیگر.

قابل درک است که کُردها ازبرجسته کردن اختلافاتشان نگران هستند. بهرحال، تفرقه ها واقعی و آشکارند: حزب دموکرات کُردستان و اتحادیه میهنی کُردستان (PUK)برای کنترل بر اقلیم کُردستان در عراق جنگیده اند این جنگ در دهه ۱۹۹۰ قبل از رسیدن به توافق تقسیم قدرت در سال ۱۹۹۸ رویداده است. هر چند صلح میان حزب دموکرات و اتحادیه میهنی بادوام باقی مانده است، اما اصطکاک میان گروههای کُرد متحد بارزانی و اوجالان ادامه خواهد داشت.

چشم انداز سیاسی در حال تغییر ترکیه پیچیده تر شده است. بارزانی از سال ۲۰۰۸ متحد نزدیک اردوغان شده است. در حالیکه این قضیه بروشنی در خدمت منافع اقتصادی و امنیتی اقلیم کُردستان بوده است. این دوستی حمایت آنکارا از بارزانی را نیز به عنوان یک وزنه تعادل محافظ کار در مقابل پ ک ک ی انقلابی به همراه داشته است.

در حالیکه کُردها در منطقه ای پر از آشوب قرار گرفته اند، سهم ها در رقابت میان PKK و KDPنمی تواند بیش از این افزایش یابد. در این شرایط، پیروزی HDP را می توان بعنوان آخرین دستاورد در زنجیره ای از کودتای تبلیغاتی به حساب آورد که جایگاه PKK را در مقابل KDPتقویت می کند؛ شبه نظامیان طرفدار PKK با موفقیت کوهستان سنجار را از محاصره دولت اسلامی عراق و شام (داعش) در عراق در آگوست ۲۰۱۴ خارج کردند و در مارس ۲۰۱۵ نیز داعش را در کوبانی شکست دادند.

بازیگر مسئول

این پیروزی ها تلاش های PKK را برای ایجاد تصویری از خود در ذهن غربی ها بعنوان بازیگری مسئول و شریک بالقوه نظامی در منطقه تقویت کرد و رقابتش با حزب دموکرات کردستان عراق را برای رهبری جنبش ناسیونالیزم کُرد در منطقه تشدید کرد.

موفقیت کُردها در انتخابات ترکیه، زلزله ای سیاسی است که آنکارا را نیز به لرزه درآورده است. پس لرزه ها هنوز ممکن است تاثیر بیشتری داشته باشند.

در چشم اندازی وسیع تر، پیروزی HDP در انتخابات ترکیه بر پیروزی های اخیر PKK بر ضد داعش بنا نهاده شد که کاریزمای منطقه ای اوجالان را تقویت کرد. حتی در پایگاه سنتی حزب دموکرات کُردستان. اوجالان و بارزانی هر دو در رقابت برای رهبری خواست کُردها برای تعیین سرنوشت هستند و اتحاد با غرب را به منظور تحقق این جاه طلبی حیاتی می دانند. هنوز بسیاری در واشنگتن و لندن سیاست بین الملل کُردها را از دیدگاه حزب دموکرات کُردستان نگاه می کنند.

همزمان با افزایش رقابت میان ناسیونالیست های کُرد، غرب بطور فزاینده خود را در میان گروهای رقیب می بیند. سیاست گذاران باید به این مساله توجه کنند./B

نویسندگان: جاناتان فریدمن؛ متخصص مسائل کُردها و تُرک ها است. او عضو ارشد “مشاوره ریسک جهانی” استورز فریدبرگ است؛ جایی که او به سرمایه گذاران در منطقه مشاوره می دهد.وی همچنین همکار مرکز مطالعات ترکیه مستقر در لندن است.

نیل کویلیوم: رییس اجرایی برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا در چاتام هاوس است.

منبع: الجزیره

ترجمه: خبرگزاری کردپرس