میانه روی چیست ؟ معنا و مفهوم میانه روی

میانه روی چیست؟

میانه روی یعنی توازن، برابری و تعادل میان ثبات و تغییر، میان جنبش و ایستایی.

میانه روی هم به موقع از رخصت ها بهره می برد و هم به واجبات و فرایض دینی عمل می کند.

میانه روی ثابت ها را اجرا می کند و از متغیرها چشم نمی پوشد.

میانه روی وضعیت و حال افراد و انواع را رعایت می کند .

میانه روی گر چه ارزش زمان را می داند ولی همواره آن را حاکم نمی گرداند.

میانه روی همسان ها و ناهمسان ها را از هم جدا می کند.

… تا به نیازها، مصلحت ها، خواسته های عمومی، فراوانی مشقت و سختی پرهیز عمل گردد. میانه روی یعنی مقایسه ی کلی و جزئی، تعادل میان مقاصد و فروع، و پیوند درست بین متون و مصلحت های معتبر در فتوا و دیدگاه، نه کم و نه بسیار.

در عمل با میانه روی می خواهیم نسلی پرورش یابد که در گذشته اش ریشه داشته باشد، با زمان هماهنگ باشد و با دیگران با گذشت و تسامح رفتار کند و نیز شجاع باشد، نمی خواهیم جوانان ما حیواناتی وحشی و درنده باشند.

آن گونه که شاعر گفته است:

«ولی خویشاوندانم در محیطی آرام و اهلی، درندگانی هستند که مردم را تکه تکه می کنند. »

و نیز نمی خواهیم که جوانان ما همانند گوسفند و گاو در برابر چاقوی قصابی گردن نهند. شاعر می گوید:

«چون شیر در سایه ی نیزه می دود، ولی دشمنان چون گاو قربانی و کشته می شوند.»

نسلی می خواهیم که روشن اندیش، آسان گیر، با عزت و بزرگ منش باشند.

برای روشن تر شدن مفهوم میانه روی در فتوا از کتاب «الموافقات» امام شاطبی استدلال میاوریم:

فتوا دهنده ی به اوج رسیده و توانمند کسی است که مردم را به دیدگاه های میانه نزدیک می کند، در فتوایش نه سخت گیری می کند و نه آسان گیری بیش از حد، چون شریعت یک راه راست است. و پیش تر گفتیم که شریعت از فرد می خواهد میانه رو باشد و از زیاده روی یا کوتاهی بگریزد. پس اگر فتوادهنده میانه رو نباشد از اهداف شریعت دور شده است و مذهبی که از میانه روی دور گردد نزد دانشمندان ناپسند و مذموم است.

رسول الله(ص) و یاران بزرگوارش همواره به میانه روی گرایش داشته و تک روی و سخت گیری را مردود دانسته اند. ایشان هنگامی که معاذ امامت نماز را به درازا کشاند فرمود: «آیا تو فتنه گری ای معاذ؟» و فرموده: «برخی تنفر ایجاد می کنند.»

و گفته است: « درست عمل کنید و به ملاک های شرعی نزدیک شوید، از صبحگاهان و شامگاهان و پاره ای از تاریکی شب برای عبادت کمک گیرید، میانه رو باشید، میانه رو باشید تا به مقصد برسید.» و فرمود: «به اندازه ی توان عمل کنید تا شما خسته نشوید، خداوند خسته نمی شود» و می گوید: «بهترین کارها نزد خدا آن است که فرد پیوسته آن را انجام دهد، گرچه اندک هم باشد.»

گرایش به یک سو، بیرون شدن از تعادل است و به سود مردم نیست، زیرا اگر به سوی سخت گیری رود نابودی به بار می آورد و اگر به سمت آسان گیری زیاد رود باز هم نابودی در پی دارد.

اگر مردم را در تنگنا و دشواری اندازیم از دین متنفر شده و از رفتن به سوی خدا و آخرت باز می مانند. و اگر بیش از اندازه آسان بگیریم مردم هواپرست و شهوت ران می شوند. و شریعت آمد تا از هوس باز دارد که پیروی از هوس باعث نابودی است. این موضوع دلایل بسیاری دارد.

برای بیان ملاک های میانه روی در فتوا از اصول و قواعدی بهره برده ایم که در مقالات بعدی به آن می پردازیم.

ادامه دارد …. ملاک های میانه روی

نویسنده : استاد عبدالله بن شیخ محفوظ بن بیّه/ترجمه: کانون ترجمه ی فارسی