صــــلاح الـــدّین.نــت پایگاه اینترنتی عبدالعزیزسلیمی (نویسنده و مترجم)
پس از دو سال از مرگ اسامه بن لادن، رهبر القاعده که به تنش ها، به ویژه در پی تظاهرات بهار عربی، افزود و باعث شد تا جریان های تندروی افراطی و سلفی به فکر پیشروی بیفتند، اکنون به نظر می رسد که القاعده توانسته تا اندازه ای توانسته به آن چه می خواسته و آرزویش را داشته است، برسد. نزدیک به دو هفته است که دولت اسلامی در عراق و شام، وابسته به القاعده توانسته است بر بیشتر شهر فلوجه در مرکز عراق، شهری که ۱۰ سال پیش امریکایی ها از همراه کردن آن با خود ناکام ماندند، تفوق یابد.
مسئولان غربی از این نگران هستند که این جریان تندرو بتواند در این منطقه و سوریه و لیبی و غرب افریقا و شاید حتی افغانستان، بعد از عقب نشینی نیروهای امریکایی و پیمان ناتو از آن پناهگاه امنی برای خود ایجاد کند و پس از آن برنامه هایی را برای حمله تمام عیار به اروپا و جهان غرب تدارک ببیند.
این در حالی است که بسیاری از کارشناسان و مسئولان امنیتی غربی می گویند که نسل جدید القاعده تفاوت بسیاری با اعضای سابق خود که حملات ۱۱ سپتامبر در امریکا را رقم زدند، دارند. به اعتقاد آنها گروه هایی نظیر دولت اسلامی در عراق و شام (داعش) و حرکت جوانان سومالی یا القاعده در مغرب اسلامی اهداف محلی خود را دارند و کمتر توجهی به “دشمن دور” غربی می کنند.
به گزارش روزنامه العرب، چاپ لندن، در یک فیلم ویدئویی که در ۱۷ دسامبر گذشته منتشر شد و سازمان های امنیتی غربی مطالعات بسیاری را بر روی آن انجام دادند، مردی مسلح با لهجه انگلیسی از مسلمانان بریتانیا دعوت می کند تا به “سرزمین جهاد” در سوریه بپیوندند. این مرد که هویتش روشن نشده است، در هیچ جا ثبت نشده که غرب را حتی برای یک بار مورد حمله قرار داده باشد. همه خشم او متوجه نیروهای بشار اسد و ارتش آزاد مخالف او که از سوی غرب حمایت می شوند، است.
ریچارد بارت، رئیس شاخه آفریقایی سازمان ملل که در سال گذشته بر روی فعالیت های القاعده و طالبان کار می کرده است و اکنون نیز مجموعه ای موسوم به “سوفان” را دارد، در این باره می گوید: «شمار مبارزانی که تحت اسم القاعده فعالیت می کنند بیش از هر زمانی است که تا کنون شاهد بوده ایم. اما این بدان معنا نیست که آنها با همان هدفی که از سوی القاعده تعریف شده است، فعالیت می کنند.»
این در حالی است که به رغم پیشروی های داعش در عراق در ماه گذشته میلادی، گروه اسلامی تندروی دیگر وابسته به القاعده موسوم به جبهه النصره مجبور به عقب نشینی از بعضی جبهه ها به ویژه در حلب، دومین شهر بزرگ سوریه شده است.
این در حالی است که کارشناسان غربی بر این اعتقادند که ایمن الظواهری، رهبر جانشین القاعده به جای اسامه بن لادن اکنون بیشتر تلاش خود را متوجه جوانان افریقایی مثل جواانان سومالیایی که در حال حاضر در آن کشور دچار مشکل شده اند، کرده است. وی در سخنرانی سال گذشته خود از اعضای دولت اسلامی در عراق و شام خواست که سوریه را به جبهه النصره واگذار کنند و خود از این کشور بیرون بیایند که البته اعضای داعش توجهی به آن نکردند.
نیللی لحود، پژوهشگر در مرکز آکادمی نظامی مبارزه با تروریسم در ایالات متحده امریکا که بررسی های بسیاری بر روی اسناد بن لادن انجام داده است، در این باره می گوید: «بیشتر جریان هایی که اکنون به آنها اجازه پیوستن به القاعده داده می شود پیش از این به آنها اجازه پیوستن داده نمی شد. مثلا در قبل از حوادث ۱۱ سپتامبر آنهایی جایی در القاعده نداشتند.»
با این حال سازمان های امنیتی غربی نگرانی بسیاری از فعالیت این جریان ها دارند. آنها می گویند صدها مسلمانی که از بریتانیا و دیگر کشورهای اروپایی و امریکا به سوریه رفته اند و در آن جا مبارزه می کنند باید تک تک آنها به محض بازگشت از سوریه تحت نظارت و مراقبت ویژه قرار بگیرند.
جان سویرز، رئیس سازمان امنیت بریتانیا موسوم به ام آی ۶ در ماه نوامبر گذشته در مقابل نمایندگان مجلس عوام انگلیس گفت: «لازم است که ما به ظهور و افزایش اعضای القاعده در کشورهای جدید توجه ویژه ای کنیم، بی شک تهدید آنها روز به روز افزایش می یابد.»
بیشتر کارشناسان می گویند در حال حاضر بیشتر تهدید اسلام گرایان تندرو در غرب اهداف کوچک مثل حمله با تفنگ یا بمب های دست ساز یا چاقو شبیه آن چه در بوستون در ۱۵ آوریل یا کشته شدن سربار بریتانیایی در لندن در ۲۲ می سال گذشته میلادی دیدیم، است.
نایگل انکستر، معاون سابق رئیس سازمان امنیت انگلیس ام آی ۶ که در حال حاضر ریاست واحد تهدیدهای بین المللی در مرکز مطالعات بین المللی و اسراتژیک لندن را بر عهده دارد در این باره می گوید: «در حال حاضر همه همین سوال را می پرسند، آیا صحبت از القاعده به تنهایی معنا دارد؟ و آیا همچنان امکان ندارد که ما با آن تعامل کنیم؟»
به اعتقاد مسئولان امریکایی به هیچ وجه از شمار نیروهای القاعده در بلاد مغرب اسلامی کاسته نشده است. بلکه بر عکس در پی عملیات نظامی امریکا توسط هواپیماهای بدون سرنشین در یمن و سومالی بر تعداد آنها افزوده هم شده است. برای همین برخی معتقدند که باید به بشار اسد اجازه داد تا از پهپاد در کشورش علیه آنها استفاده کند، همان طور که امریکا خود در پاکستان و لیبی از همین شیوه استفاده می کند و بسیاری از اعضای القاعده را در آن کشورها از بین برده است. علی رغم این که واشنگتن با ارسال پهپاد به عراق موافقت کرده است اما انتظار می رود که همکاری های نظامی دو طرف بیش از این افزایش نیابد.
تحریریه دیپلماسی ایرانی/۱۱
