شیخ الإسلام عبدالحمید: خوارج بودند که نخستین بار اصحاب پیامبر را تکفیر کردند.

پدیده زشت افراط‌گرایی و تکفیر باید ریشه‌یابی و برای برون‌رفت از آن راهکار ارائه شود.

شیخ‌ الاسلام مولانا عبدالحمید در کنگره جهانی جریان‌های تکفیری و افراطی از دیدگاه علمای جهان اسلام، از افراط‌گرایی و تکفیر به عنوان “پدیده‌ای زشت و فتنه‌ای خطرناک” یاد کردند و بر لزوم “ریشه‌یابی” و “ارائه راه‌کار” برای این پدیده تاکید نمودند.

مولانا عبدالحمید طی سخنانی در این کنگره، که بیش از ۳۰۰ تن از علمای برجسته جهان اسلام در آن حضور داشتند، پس از تلاوت آیه ﴿فَإِن تَابُواْ وَأَقَامُواْ الصَّلاَهَ وَآتَوُاْ الزَّکَاهَ فَإِخْوَانُکُمْ فِی الدِّینِ وَنُفَصِّلُ الآیَاتِ لِقَوْمٍ یَعْلَمُونَ﴾ [توبه: ۱۱]، ابتدا اظهار داشتند: خدمت حضار گرامی و میهمانان داخلی و خارجی عرض سلام دارم و از الله تعالی سپاس‌گزارم که با فضل و لطف خویش ما را در کنار هم و در این محفل و مجلس بزرگ جمع کرده است. الحمد لله ما به جای آن‌که غیبت یکدیگر را بکنیم و خدای ناکرده در دل‌های ما بغض باشد و یا با هم تنش و درگیری داشته باشیم، که خواسته دشمنان اسلام و مسلمین است، امروز کنار هم قرار گرفتیم و این چیز مایه نگرانی و غم و اندوه دشمن است.
ایشان در ادامه از برگزارکنندگان این کنگره تشکر نمودند و گفتند: جا دارد بنده از آیات عظام و مراجع بزرگوار؛ آیت‌الله مکارم شیرازی و آیت‌الله جعفر سبحانی تشکر و قدردانی نمایم که با زحمت فراوان و هزینه زیاد این محفل و مجلس را ترتیب دادند و دردسر و رنج این مجلس را با همکاران‌شان متحمل شدند.

مولانا عبدالحمید در ادامه افزودند: این جلسه‌ی خیر در زمانی تشکیل شده است که به نظر بنده از دو حیث مهم است؛ یکی زمان این جلسه و یکی مکان آن. برگزاری کنگره جهانی علیه تکفیر و افراطی‌گری در این زمان و شرایط بسیار حائز اهمیت است. چون جهان اسلام اکنون از تفرقه، دودستگی و افراط‌گرایی رنج می‌برد و افراط‌گرایی و تفرقه و تکفیر به اوج خودش رسیده است. لذا زمان برگزاری جلسه بسیار مناسب است و ایجاب می‌کند که چنین محفل و مجلس و کنگره‌ای برگزار شود. همچنین مکان برگزاری کنگره نیز بسیار حیاتی است که در شهر قم، که یک شهر علمی و یکی از مراکز علمی جهان اسلام و مرکز ثقل جهان تشیع است، برگزار شده است. امروز شیعه و سنی کنار هم در این شهر جمع شده‌ایم و الحمدلله جمع قابل توجهی از علمای اهل‌سنت و تشیع در کنار هم گرد آمده‌اند. یکی از چیزهایی که مورد توجه جهان قرار می‌گیرد، مکان کنگره است.

امام جمعه اهل‌سنت زاهدان در ادامه با اشاره به موج افراط‌گرایی در جهان اسلام خاطرنشان کردند: امروز جهان اسلام از تکفیر و افراط‌گرایی رنج می‌برد و نگران است. [در حالی‌ که] الله تعالی دین اسلام را دین وسیعی قرار داده است. این دین آخرین دین پروردگار و دین مرضی عند الله است که تا قیامت ماندگار بوده و همه ادیان را منسوخ کرده است. [قرآن مجید] نیز کتابی‌ است که سند و دلیل حقانیت دین اسلام است که همه کتب سماوی را منسوخ گردانیده است. [اما] امروزه افرادی می‌خواهند گستره‌ و وسعت این دین را تنگ کنند. پیروان این دین (اسلام) نزدیک به دو میلیارد تن هستند، حداقل یک میلیارد و هفتصد میلیون نفر تخمین زده می‌شود. افراد و گروه‌های تنگ‌نظر و بی‌علم و همان‌طور که در حدیث آمده: «أحداث الأسنان و سفهاء الأحلام» کسانی که عمرشان کم بوده و عقل‌شان رسایی ندارد، می‌خواهند که این دین را در یک جمعی که خودشان و امثال خودشان اعتقاد دارند محدود کرده و بقیه مسلمانان را از دین خارج کنند.
ایشان در ادامه از فتنه تکفیر به عنوان “فتنه‌ا‌ی خطرناک” یاد کردند و گفتند: فتنه تکفیر یک فتنه خطرناک است. در حالی‌که اگر ما به قرآن عظیم‌الشأن برگردیم، قرآن می‌فرماید: ﴿فإن تابوا و أقاموا الصلوه و آتو الزکوه فخلوا سبیلهم﴾ قرآن کریم توبه، ایمان، نماز و زکات را که از ارکان مهم دین هستند، مطرح کرده و دستور داده است که راه‌شان را باز بگذارید زیرا اینها مسلمان‌اند. همچنین در جایی دیگر می‌فرماید: ﴿فَإِن تَابُواْ وَأَقَامُواْ الصَّلاَهَ وَآتَوُاْ الزَّکَاهَ فَإِخْوَانُکُمْ فِی الدِّینِ﴾ [توبه: ۱۱]، هر کسی که ایمان داشته باشد و به نماز و زکات معتقد باشد، قرآن او را برادر دینی ما قرار داده است. در حدیث بخاری نیز آمده است: «أُمرتُ أن أقاتل الناس حتی یقولوا لا إله إلا الله، فإذا قالوا لا إله إلا الله فقد عصموا منی دماءهم و أموالهم.» [وقتی که “لا إله إلا الله” گفتند] خون و مال آنها محفوظ است. هم‌چنین آن‌حضرت صلی الله علیه وسلم می فرمایند: «من صلی صلاتنا و استقبل قبلتنا و أکل ذبیحتنا فذلک المسلم له ذمه الله و ذمه رسوله فلا تخفروا الله فی ذمته»، و خدا را در مورد کسی که به سوی قبله مسلمانان نماز می‌خواند، ذبیحه مسلمانان را می‌خورد و مسلمان را مسلمان می‌داند خیانت نکنید، زیرا [چنین شخصی] در ذمه خدا و رسول است؛ مال و جانش محفوظ بوده و کسی نمی‌تواند با فتوای تکفیر او را از ذمه خدا و رسول خارج کند و خون او را مباح بداند. لذا هیچ‌ کسی نمی‌تواند مسلمانان را تکفیر کند.

مدیر دارالعلوم زاهدان با اشاره به وجود تکفیر در صدر اسلام خاطرنشان کردند: متأسفانه فتنه‌ی تکفیر و انشعابات آن از صدر اسلام بوده است؛ در صدر اسلام خوارج بلند شدند و یاران حضرت رسول اکرم صلی الله علیه وسلم و بهترین انسان‌هایی که نمونه و الگو بودند، را تکفیر کردند. آنان حتی سیدنا علی رضی الله عنه را با آن مقام شامخ و والا مورد هدف قرار دادند. سیدنا علی رضی الله عنه آنها را تکفیر نکردند، بلکه آنها را نادان دانستند و گفتند که باید تفهیم شوند. همچنین در مشاجراتی که دشمنان بین صحابه به‌وجود آوردند، هیچ گروهی، گروه دیگر را تکفیر نکردند، بلکه هر دو گروه در تنهایی ذکر خیر یکدیگر را می‌کردند. [صحابه] خوارج تکفیری را نیز تکفیر نکردند. وقتی خوارج به میدان جنگ آمده و درگیر شدند سیدنا علی رضی الله عنه در مقابل آنها لشکرکشی فرمودند. [اما به هر حال حضرت علی] فرمودند باید خوارج تفهیم شوند و تدبیری اندیشیده شود تا برگردند و به اشتباهات‌شان پی ببرند.

مولانا عبدالحمید در ادامه “وحدت و اخوت شیعه و سنی” را مورد تأکید قرار دادند و گفتند: امروز اهل‌ سنت و اهل تشیع و سایر گرایش‌های اسلامی نیاز به وحدت و اخوت بیشتری دارند. وحدت ما یک وحدت مقطعی، زمانی و سیاسی و وحدت اروپا و وحدت شرق و غرب نیست، بلکه وحدت اسلامی است. وحدت ما وحدت نصوص است. وحدت اسلامی وحدت روایات است. ما آن‌قدر مشترکات داریم که نیازی به پرداختن به مسایل اختلافی نداریم. کتاب خدا، کعبه، شخص رسول اکرم صلی الله علیه وسلم و اهل‌بیت جزو مشترکات ما هستند. همه ما به اهل بیت آن‌حضرت صلی الله علیه وسلم عشق می‌ورزیم. بنده خاطره‌ای یادم آمد که یکی از مردم زاهدان به بنده گفت که در ماشین در کنار من یکی از برادران شیعه نشسته بود. من نوار سخنرانی شما (مولانا عبدالحمید) را در ضبط ماشین گذاشتم و روشن کردم که شما درباره فضایل اهل بیت سخنرانی می‌کردید. وقتی سخنرانی تمام شد آن برادر شیعه پرسید: این سخنران شیعه بود یا سنی؟ من گفتم: سنّی. او با تعجب گفت: سنّی این‌قدر از اهل‌بیت تعریف می‌کند. گاهی اوقات ما به‌طور شوخی می‌گوییم بیایید از حضرت زهرا، حضرت علی، حضرت حسن و حضرت حسین رضی الله عنهم تعریف کنیم و ببینیم چه کسی بهتر از اهل بیت تعریف می‌کند. یعنی همه ما به اهل بیت رسول‌الله اعتقاد داشته و با آنها محبت داریم.

ایشان اظهار داشتند: اهل بیت پیامبر یک اشتراک مثل سایر اشتراکات است. قرآن مجید همانند وجود خود حضرت رسول صلی الله علیه و سلم یکی از اشتراکات است. ما اهل بیت را دوست داریم و این می‌تواند ما را دور هم جمع کند. این درحالی‌ست که قرآن عظیم‌الشأن می‌فرماید: ﴿قل یا أهل الکتاب تعالوا إلىٰ کلمه سواء بیننا وبینکم ألاّ نعبد إلا الله﴾. ما با اهل کتاب یک کلمه مشترک داشتیم که توحید است، به طوری که الله تعالی به حضرت رسول صلی الله علیه و سلم فرموده که شما برای همین یک کلمه‌ی مشترک اهل‌کتاب را فرا خوانید تا بیایند و سخنان شما را گوش کنند و با شما اتحاد داشته باشند.

امام جمعه اهل‌سنت زاهدان تأکید کردند: ما در توحید، رسالت و مشترکات متعدد و زیادی با هم متحد و یکی هستیم. البته در بین مذاهب و فِرَق اسلامی مختلفاتی نیز وجود دارد و حتی در بین اعضای یک خانواده موارد اختلافی موجود است. بنابراین در شرایط کنونی و نیز در هر شرایط دیگری لازم است که مسلمانان متحد باشند و به مشترکات چنگ بزنند. امروز جهان اسلام نیاز به وحدت دارد. بنده در کمیسیونی که دیروز تشکیل شده بود عرض کردم که سه نکته‌اند که بنده آنها را بسیار مهم می‌دانم:
۱- ما باید دشمن‌شناسی داشته باشیم و بدانیم دشمن اسلام چه کسی است و از ما چه می‌خواهد؛
۲- اهداف دشمن را بشناسیم؛
۳- ترفندهای دشمن را بشناسیم. بنابراین شناخت دشمن، شناخت اهداف دشمن و شناخت واقعیت‌ها بسیار مهم هستند.

شیخ‌ الاسلام مولانا عبدالحمید “ریشه‌یابی افراط‌گرایی و تکفیر” را مورد تاکید قرار دادند و خاطرنشان کردند: اول باید پدیده‌ی زشت و جدید افراط‌گرایی و تکفیر را ریشه‌یابی کنیم. سپس برای برون‌رفت از این پدیده تدبیر نموده و راه‌کار ارائه دهیم. علما می‌توانند در دنیا نقش بزرگی را داشته باشند. الحمدلله نظام ما نظام جمهوری اسلامی و دولت ما یک دولت اسلامی است، و در رأس رهبر معظم انقلاب قرار داشته و قیادت و رهبری می‌کنند.

مدیر دارالعلوم زاهدان اظهار داشتند: به‌ هر حال علما و مراجع عظام در قم، علمای اسلام، اعم از شیعه و سنی باید از دایره خودشان بیرون بیایند و جهان اسلام و مسلمین را دریابند. امروز ‌جهان اسلام به علما احترام گذاشته و به آنها حرمت قائل است و به حرف علما گوش می‌کند. لذا‌ می‌توان بسیاری از افراط‌گرایان را با دلیل و حجت قانع کرد و آنها را از مسیر افراط‌گرایی خارج نمود و دست آنها را گرفت و آنها را از تکفیر نجات داد.

ایشان به اهداف اصلی غرب در ادعای “مبارزه با تروریسم” اشاره کردند و گفتند: امروز ما می‌بینیم که دشمنان اسلام به میدان آمده‌اند. بسیاری گمان می‌کنند که آنها آمده‌اند تا با ترور و ارهاب مقابله کنند، در حالی‌ که این یک پوشش است، آنها در واقع اهداف دیگری را دنبال می‌کنند. غرب و در رأس آنها آمریکا دنبال امنیت اسراییل هستند. اینها می‌خواهند فرهنگ غربی را که مدت‌ها پیش در کشورهای اسلامی آوردند، ولی با بیداری اسلام، فرهنگ آنها شکست خورده و تمدن آنها فروریخته است، مجددا احیاء کنند. اینها با همین هدف می‌خواهند در کشورهای اسلامی برای خودشان جای پا درست کنند.

ایشان “دوری از اهانت” و “حفظ حرمت‌ها” را مورد تأکید قرار داده و یادآور شدند: در چنین شرایطی لازم است که ما نیز با یکدیگر متحد باشیم و نسبت به یکدیگر احترام قایل شویم. از انواع اهانت‌های مذهبی پرهیز کنیم. همه مسلمانان، ماهواره‌ها، رسانه‌ها از اینکه تهمت بزنند، و یا به مقدسات یکدیگر اهانت کنند بپرهیزند. حریم‌ها باید حفظ شوند. حرمت فِرَق اسلامی باید حفظ شود. ما باید به حق و حقوق یکدیگر توجه داشته باشیم و به حق و حقوق یکدیگر رسیدگی کنیم. آزادی‌های مشروع، قانونی و عرفی مراعات شوند. باید یکدیگر را در آغوش بگیریم و با یکدیگر محبت کنیم تا بتوانیم در مقابل کسانی که می‌خواهند علیه اسلام توطئه کنند صف واحد باشیم.

مولانا عبدالحمید در پایان خاطرنشان کردند: امیدوارم این کنفرانس علاوه از اینکه این اجلاس را دارد و إن شاء الله تأثیرش رسا خواهد بود، بعد از این کنفرانس، علمای خاص در حد محدودتر بنشینند و برای جهان اسلام فکر کنند و بیشتر بیندیشند. به امید آن‌که الله تعالی روزی را بیاورد که مسلمانان در دنیا پیروز باشند و همه این دغدغه‌ها، پریشانی‌ها و اضطراب‌ها برطرف شوند.

منبع: پایگاه اطلاع رسانی شیخ الاسلام مولانا عبدالحمید