ناامیدی کُردها از آمریکا و تمرکز روابط با اروپا

ناامیدی کُردها از آمریکا و تمرکز روابط با اروپا 
اقلیم کردستان روز ۲۲ می ۲۰۱۴ به کمک ترکیه اولین محموله نفتی خود را به خریداران گمنام فروخت.این اقدام دولت اقلیم کردستان مناقشه میان اربیل و بغداد را به سطح بین المللی رساند چراکه آمریکا مخالف اقدام یک جانبه اقلیم کردستان است، در حالی که ترکیه و برخی کشورهای اروپایی به طور بالقوه در کنار دولت اقلیم کردستان قرار می گیرند.بغداد در اولین اقدام، علیه ترکیه به اتهام فراهم کردن زمینه فروش نفت خام اقلیم کردستان در دادگاه بین المللی بازرگانی در پاریس شکایت کرد وبه همه خریدارانی که میخواهند نفت اقلیم را در بندر جیحان ترکیه بخرند،هشدار داد.

فروش نفت اقلیم کردستان عراق که بغداد آن را غیرقانونی می داند مناقشه داخلی، منطقه ای و بین المللی به همراه داشته است.در سطح داخلی فروش نفت اقلیم با دزدی خواندن آن از سوی بغداد تنش میان اربیل و بغداد را تشدید کرد اما اقلیم کردستان این اتهام را رد کرد و بر ادامه صدور و فروش نفت خود بدون رجوع به دولت مرکزی عراق تاکید کرد.

فروش نفت اقلیم در سطح منطقه ای نیز روابط میان عراق و ترکیه را که این کشور به تسهیل امر فروش نفت اقلیم از سوی بغداد متهم شده، وارد سطح جدیدی از تنزل کرد.ترکیه اصرار دارد که که عراقیهاخودشان نفت را فروخته اند و این کشور فقط زمینه آن را فراهم کرده است. ترکیه همچنین گفته است از میانجیگری میان دو طرف برای رسیدن به توافق خرسند می شود و بغداد با مداخله خواندن این پیشنهاد آن را رد کرده است.

در سطح بین المللی، ایالات متحده آمریکا مجددا با رسمیت نشناختن فروش نفت اقلیم کردستان به صورت مستقل از بغداد، موضع مخالف خود را در این باره تکرار کرد.

وزارت خارجه این کشور گفته است از هیچ کدام از طرفین حمایت نمی کند و در انتظار توافق دو طرف، موضع بی طرفی را در پیش می گیرد.اما از آنجایی که در قانون اساسی عراق اختیاری برای دولت مرکزی برای فروش نفت ذکر نشده، موضع مخالف آمریکا درباره فروش نفت اقلیم کردستان را زیر سوال می برد.

ماری هارف، یکی از سخنگویان وزارت خارجه آمریکابه خبرنگاران گفته است:« ما از صدورنفت از هر کدام از بخشهای عراق بدون موافقت بغداد حمایت نمی کنیم.»

این موضع از زبان مک گورمک، دستیار معاون وزیر امورخارجه آمریکا در امور خاورمیانه نیز که با ارائه طرح برد/برد/برد خود درگیر مناقشات اربیل و بغداد بوده و برای ایجاد توافق میان آنها کوشیده بیان شده است.بر اساس طرح مک گورمک نفت اقلیم کردستان از سوی شرکت سومو وابسته به وزارت نفت عراق فروخته می شود و در عوض اقلیم کردستان هم سهم ۱۷ درصدی خود را از بودجه کل عراق طبق قانون اساسی عراق به طور کامل دریافت می کند.

مک گورمک درباره طرح خود در تویتر نوشت:« در چند سال گذشته ما با با حضور همه طرفها طرحی ارائه کردیم که نتیجه آن برد/برد/برد خواهد بود. این طرح مسئله غیر قانونی بودن فروش نفت اقلیم کردستان را حل می کند و انتقال خودکار تمام عایدات نفتی اقلیم در اربیل را نیز ( به بغداد) تضمین می کند.»

به نظر می رسد طرح برد/برد/برد آمریکا نتوانسته نظر رهبران اقلیم کردستان را جلب کند؛ چرا که نتوانسته نگرانیهای  آنها را با توجه به تجربه تلخ آنها از دولتهای پیشین در بغداد رفع کند و به این مسئله باید عدم تعهد برخی رهبران در بغداد را به قولهای خود (به کردها) نیز افزود که در نهایت به بی اعتمادی آنها به دولت مرکزی انجامید.

به همین خاطر کردها از نظر امنیتی بر سر یک دوراهی قرار گرفته اند و آینده ای مبهم پیش روی آنهاست. علاوه بر این، کُردها احساس می کنند با توجه به این که عراق تحت حاکمیت نوری مالکی به سوی تمامیت خواهی می رود و آمریکا هم به زودی جتهای اف ۱۶ را که کردها از آن خاطره خوشی ندارند به بغداد تحویل می دهد، احساس می کنند که زمان هم با آنها همراه نیست.

اقدامات بغداد کردها را وادار کرد راهی برای فراهم کردن درآمدهایی مستقل از بغداد برای دولت خود و پرداخت حقوق کارمندان که بغداد آن را قطع کرده بود، بیابند. به نظر می رسد فروش مستقل نفت بهترین راه برای جبران کمبودهای مالی ناشی از اقدام بغداد به قطع سهم اقلیم کردستان از بودجه کل عراق بود.

قطع بودجه اقلیم کردستان از سوی بغدا که مسعود بارزانی آن را اقدام جنگی خواند، وضعیت را وخیم کرد؛ ارتباطات دیپلماتیک را از بین برد و اعتماد بین طرفین را خدشه دار کرد.

وزارت نفت عراق در بیانیه ای که در وب سایت خود منتشر کرد اعلام کرد ترکیه و شرکت بوتاش با انبار و انتقال نفت اقلیم کردستان و بارگیری آن در یک کشتی در بندر جیحان و بدون رضایت بغداد، توافق نامه خط لوله میان آنکارا و بغداد را نقض کرده اند. دولت اقلیم کردستان هم که معتقد است طبق قانون حق دارد بر منابع طبیعی منطقه اقلیم کردستان کنترل داشته باشد، در پاسخ به وزارت نفت عراق بر ادامه صدور و فروش نفت تاکید کرده است.

در بیانیه دولت اقلیم کردستان تاکید شده است که محموله نفتی ذکور تنها اولین محموله از تعداد زیادی از محموله های نفتی اقلیم کردستان است که قرار است در آینده به فروش برسد و عایدات آن به عنوان بخشی از سهم اقلیم کردستان از بودجه عراق تلقی خواهد شد.

کُردها از سال ۲۰۰۳ از جمله همپیمانان آمریکا محسوب می شوند. با وجود اصطکاک موجود، کُردها افتخار می کنند که هیچ یک از سربازان آمریکا در اقلیم کردستان کشته و یا زخمی نشده است. کردها از آمریکاییها محافظت کرده و در کنار آنها با القاعده نیز پیکار کرده اند.

به نظر می رسد موضع آمریکا در برابر تنشهای این منطقه با دولت مرکزی عراق، کُردها را وادار کرده است در روابط خود با واشنگتن تجدید نظر کرده  وبه فکر توسعه و تقویت روابط دیپلماتیک با کشورهای اروپایی باشند. سفرهای مداوم  مقامات اقلیم کردستان به کشورهای اروپایی گویای این مسئله است.

اوایل سال ۲۰۱۴ مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان عراق دیدار از کاخ سفید و ملاقات با باراک اوباما را رد کرد. هرچند اقلیم کردستان علت لغو سفر بارزانی به آمریکا را عدم حذف نام دو حزب دموکرات و اتحادیه میهنی از لیست ترور آمریکا عنوان کرد اما شکی نیست موضع مخالف دولت آمریکا درباره نفت اقلیم کردستان بر عدم سفر بارزانی به آمریکا تاثیر داشته است.

اقلیم کردستان برای جبران خلا روابط دیپلماتیک خود با آمریکا، با توجه به این که اروپا بهتر موقعیت کردها را درک کرده و نگاه این قاره به آینده عراق با نگاه کردها همخوانی بیشتری دارد، توجه خود را به سمت ارپا تغییر داده است. بارزانی ظرف یک سال دو بار با فرانسوا اولاند، رئیس خمهور فرانسه برای بهبود روابط دیپلماتیک،اقتصادی و فرهنگی دیدار کرده است.

بر اساس اظهارات مقامات کرد،مسئولان فرانسوی قول داده اند هم اکنون و در مقطعهای آینده در کنار کردها بایستند.هر چند معلوم نیست منظور فلاح مصطفی، مسئول امور خارجی اقلیم کردستان از عبارت « مقطعهای آینده» چیست ولی نشانه ای از حرکت اقلیم کردستان به سوی استقلال است اگر بغداد نگاه مرکزمحور در تعامل با اقلیم کردستان داشته باشد.

تقریبا همزمان با سفر مسعود بارزانی به فرانسه،نیچروان بارزانی، رئیس دولت اقلیم کردستان هم به دعوت ویلیام هیگ، وزیر خارجه انگلیس در لندن حضور داشت که هدف از این سفر نیز توسعه روایط سیاسی و اقتصادی میان طرفین اعلام شد.

ویلیام هیگ در پایان دیدار با نیچروان بازانی گفت:« سفر نخست وزیر(بارزانی) فرصتی برای تجلیل از روابط گرم بین انگلیس و اقلیم کردستان در زمینه های تجارت، آموزش و فرهنگ فراهم کرد و همچنین تاکید بر این که انگلیس یک شریک اقلیم در این زمینه ها خواهد بود.»

به طور قطع ایجاد این ارتباطات با کشورهای اروپایی به معنای پایان رابطه با آمریکا نخواهد بودبلکه اقلیم کردستان نمی خواهد همه تخم مرغهایش را درسبد آمریکا بچیند.

احتمالا کردها از تجربه روابط خود با آمریکا یاد گرفتنه اند که روابط بین المللی خود را تنوع بخشند. دولت اقلیم کردستان همچنین احساس می کند دوستی و علاقه دراز مدت این منطقه با آمریکا در زمینه های دیپلماسی، نظامی و امنیتی بعد از یک دهه بی پاسخ مانده است و اعطای امتیازاتی در برابر آنچه حقوق قانونی خود می داند، کمترین پاداش را مخصوصا در مورد کرکوک که منطقه ای مورد مناقشه میان اقلیم و بغداد است، دریافت کرده اند.

فروش نفت اقلیم کردستان علاوه بر تنش دیپلماسی و سیاسی، ندای آغاز رابطه ای جدید میان اربیل، آنکارا و بغداد را در آینده به دنبال ایجاد فاصله در روابط کردها و آمریکا سر داده است.

اقلیم کردستان عراق احساس می کند آمریکا نگرانیهای امنیتی طولانی کردها و تجربه تلخ این منطقه از دولتهای متوالی در بغداد را که نسل کشی کردها و قتل ۱۸۰۰۰۰ هزار کرد را در دهه گذشته درپی داشته درک نمی کند.

بنابراین کردها عمیقا از آینده خود تحت حاکمیت دولتی غیر قابل پیش بینی در عراق نگران هستند واز تکرار تجربه تلخ گذشته هراس دارند. اقلیم کردستان عراق برای رفع این نگرانی ترکیه را شریک استراتژیک و قابل اعتمادی در زمینه های اقتصادی و انرژی یافته است.

منبع: دیلی صباح/یروان سعید